Yıllardır havalar ısınınca evimizin balkonuna bir çift güvercin geliyor. Gece kondu misali gözümüzün içine baka baka çiçek saksılarının arasına getirdikleri malzemelerle yuva yapıyorlar! Akşam bir iki tane çer çöp gözünüze ilişiyor. Yine mi geldiler diye düşünürken sabah kalktığınızda tam teşekküllü bir yuva ve içinde bir veya iki tane yumurta ile karşı karşıya kalıyorsunuz. O andan itibaren balkonu kullanamaz hale geliyoruz. Tüm ev halkı sessizce uzaktan gelişmeleri takip ediyoruz.
Baştan söyleyeyim güvercinler ile aramızda Yaren Leylek ve balıkçı Adem Bey arasında olan ilişki benzeri bir sevgi bağı yok. Malumunuz Yaren Leylek yaşam döngüsü gereği her yıl Bursa’daki Ulubat Gölü’ne üremek ve yaz aylarını geçirmek için gelen göçmen kuşlardandır. Bu rutin devam ederken bir gün Yaren, Adem Bey’in kayığına misafir oluyor. Sonrasında birbirlerine alışıyorlar. Doğa fotoğrafçısı Alper Tüydeş’in çektiği fotoğraflar sayesinde de bu arkadaşlık hikâyesi basına yansıyor. Ardından her yıl insanın içini ısıtan haberleri okumaya devam ediyoruz.
Bizim güvercinlerle olan ilişkimizin iki boyutu var. Birincisi güvercinlerin yaşamlarına devam edebilmeleri için bizlere katlanmak zorunda oluşları, ikincisi ise yaşam haklarına gösterdiğimiz saygı ile birlikte onlara karşı hissettiğimiz mahcubiyet duygusu. Anladığım kadarıyla evimizin bulunduğu yer bu bölgede güvercinler için güvenli yaşam alanlarından birisiymiş. Bizler gelip burayı istila edince onların yaşam koşullarını dramatik bir biçimde değiştirmişiz. Güvercinlerde değişen bu çevre koşullarında hayatta kalma mücadelesinin bir parçası olarak balkonlarımıza yuva yapmaya çalışıyorlar. Kesinlikle bizi sevdikleri ya da güvendikleri için gelmiyorlar. Bizlerde istilacılığın verdiği utanma duygusu ile onlara müdahale etmiyoruz.
İnsanlar maalesef yalnızca kendi menfaatlerini düşünen bir tür olarak birçok canlının yaşamını geri dönüşü olmayacak şekilde etkiliyorlar. Hatta çok sayıda bitkinin ve hayvanın yok olmasına sebep oluyorlar. İngiliz bilim insanı ve yazar Helen Pilcher “Değişen Yaşam: İnsanlar Dünyadaki Yaşamı Nasıl Değiştiriyor” adlı kitabında bu meseleyi çarpıcı bir biçimde anlatıyor. Kitabı okurken özellikle “Yerde Yuvarlanan Kurt” bölümünden hem eğlenceli hem de düşündürücü olması nedeniyle etkilendim. Pilcher bu bölümde kurtların evcilleşerek insanlarla yaşamaya başlamalarına ilişkin teorileri eğlenceli bir dille anlatıyor. Meselenin sadece evrim ve genetik boyutunu değil kültür boyutunu da irdeliyor.
Mesele kültür açısından ele alındığında insanlar ile köpekler arasında Yaren Leylek ile Balıkçı Adem Bey’in arkadaşlığından çok daha etkileyici hikâyelerin olduğunu hepimiz az çok biliriz. Bu hikâyelerde genellikle fedakâr ve vefakâr olanlar köpeklerdir. İşin ilginç tarafı itilen, kakılan, hor görülenler de yine köpeklerdir. Bugünlerde ülkemizde maalesef sokak köpekleri benzeri hor görülmelerle karşı karşıyalar. Çünkü bizim hatalarımız ve zamanında doğru tedbirleri almamamız nedeniyle sokak köpekleri insan hayatı ve sağlığını tehdit eder hale geldiler.
Hiç düşünmeden kendi çıkarlarımız için değiştirdiğimiz yaşamlar şimdi insanların hayatlarını yok etmeye başladı. Geçen yıl onlarca insanımız sokak köpeklerinin saldırganlıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Zaman kaybetmeden sorunu çözmeliyiz! Evet, ama nasıl?
Bu aşamada artık sokak köpekleri ile Yaren Leylek hikâyesinde olduğu üzere bir sevgi hikâyesi yazamayacağımızı düşünüyorum. O nedenle bizim güvercinlerle kurduğumuz yaşam hakkına saygı ve mahcubiyet ilişkisine dayalı adımlar atmamız gerekiyor. Sırası ile köpekleri sokaklardan toplamalı, sahiplendirme çalışmaları yürütmeli, kısırlaştırmalı ve insan hayatı için tehlike oluşturabilecek saldırgan karakterli olanları rehabilite etmeliyiz. Sadece rehabilite çalışmalarından sonuç alamadıklarımızı acı çektirmeden uyutmalıyız.
İnsan ve köpek arasındaki dengeyi dünyanın dengesini de dikkate alarak tekrar kurmalıyız. Umarım bir hata daha yaparak tüm sokak köpeklerinin yaşam haklarını ellerinden almayız.
İzzet Kılıç