Bu aralar depresyon ile ilgili bir kitap okuyorum. Kitabı elimde gören arkadaşlarım her nedense konunun farklı yönlerini içeren görüşlerini benimle paylaşma gereği duyuyorlar. İlginç önerileri ya da çıkarımları oluyor. Örneğin konuşmayı ve sohbet etmeyi seven bir millet olduğumuz için bizim batılılara göre daha az depresyona gireceğimiz düşüncesini sıklıkla söylüyorlar.
Gerçekten konuşmak ya da sohbet etmek depresyon için bir çare midir? Bilemiyorum. Bu soruyu psikolog ya da psikiyatristlere sormak daha doğru olacaktır. Lakin benim bu soruyu doğrudan sorabileceğim bir uzman tanıdığım yok. Dolayısı ile hafızamı biraz zorlayarak felsefe ve psikanalizi harmanlayarak yazdığı romanlarını bir solukta okuduğum Amerikalı yazar Irvin D. Yalom’un kitaplarına başvuruyorum. Yalom, gerçek ve kurguyu cemederek yazdığı “Nietzsche Ağladığında” adlı eserinde filozof Friedrich Nietzsche ile konuşma tedavisi yöntemini geliştiren Avusturyalı doktor Josef Breuer’u roman kahramanları olarak konuşturuyor. Kahramanların konuşarak birbirlerinin rahatsızlıklarını iyileştirmeye çalışmalarını anlatıyor. Yine Yalom, ‘Bugünü Yaşama Arzusu Schopenhauer Tedavisi’ adlı romanında kahramanlarını grup terapisi aracılığı ile zorlu bir iyileşme macerasının içine atıyor.
Ulaştığım birinci sonuç konuşmanın depresyona iyi gelip gelmediğini hâlâ bir uzmana danışmam gerektiği olurken ikinci sonuç konuşmanın, sohbet etmenin insana iyi geldiği oluyor. Ardından kendimce ulaştığım bu sonuçların peşine düşüp makalelerin içinde bir araştırmaya dalıyorum. Neticede araştırmacılar, konuşmanın; kaliteli iletişimi arttırdığı, insanlarla bağ kurmamızı sağladığı ve duygusal bağışıklığımızı kuvvetlendirdiği için bize iyi geldiğini söylüyorlar.
Bu okumalar esnasında edindiğim bilgilerden en ilginci çay eşliğinde sohbet etmenin insana kendini iyi hissettirmesi oluyor. Dahası bu duruma ilişkin en yüksek oranın Türkiye’de çıkmasına da şaşırıyorum. Bir kahve tiryakisi ve bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı olduğunu bilen birisi olarak bu araştırma sonucuna naçizane bir soru işareti koyuyorum. Bununla birlikte en sevdiğim sohbet programlarından birisinin “Vapurda Çay Simit Sohbet” olduğunu anımsayınca soru işaretimi geri çekiyorum.
Bu programı bir sohbet programı olarak bence çekici kılan unsurlar; sunucu Ömer Öztürk’ün samimiyeti ile birlikte konukların kendilerinden başka kimseyi eleştirmemeleri ve sohbet konularını yapıcı ve olumlu biçimde ele almalarıdır. Ayrıca sohbetlerin insanları tebessüm ettirmesi ve umutlandırması geniş kitlelere uluşmasını da sağlamaktadır. Aslında bu program bir yönü ile bizlere sohbet adabını da gösteriyor.
Bir sohbetin ya da konuşmanın yukarıda belirtilenlerin dışında insana iyi gelmesi için bu sohbet nasıl olmalı, neleri içermelidir? Yine cevabını bilmediğim sorular! Lakin bu sefer sonuca uluşmak için araştırma yapmadım. Sadece kendime dönüp bana iyi gelen konuşmalar veya sohbetler hangileriydi diye sordum. Hatırımda kalan, unutamadığım ve son dönemde yaptığım konuşmaları, sohbetleri aklımdan geçirdim. Çok farklı mekânlarda, çok farklı konularda ve çok farklı kişiler ile sohbet etmiştim. Bu konuşmalar içiresinde hangi konuşma sonunda ‘seninle konuşmak bana iyi geldi dediysem ya da bu hissi yaşadıysam’ o konuşma ya da sohbet iyi sohbetti. Galiba ölçü buydu. Ayrıca Yalom’un romanlarındaki kahramanlar sadece birbiri ile konuştukları için değil de birbirlerine iyi geldikleri için mi iyileşiyorlardı diye düşündüm.
Bana iyi gelenin insanın kendisi olduğunu artık biliyorum. Bana iyi gelen insanla konuşmak, sohbet etmek ise bana mutluluk veriyor. O nedenle seninle konuşmak iyi geldi dediğim ya da bu hissi bana yaşatan herkesi bir yoldaş gibi görüyorum. Lakin belirtmek isterim ki bu sohbet ya da konuşmada kahve benim için bahane değil. Sohbetin olmazsa olmaz bir parçası.
İzzet Kılıç